Một số luật sư phát biểu trên báo Pháp luật VN cho thấy rằng, “quyền im lặng” trong tố tụng đã trở thành mối quan tâm của nhiều luật sư.
Theo
nguyên tắc phổ biến của TTHS các nước là “suy đoán vô tội” thì những
người đang bị tình nghi, bị tạm giữ, tạm giam được quyền có LS tư vấn
riêng và có quyền giữ im lặng nếu không có LS khi “vướng” vào quy trình
tố tụng.
Đây
là “lõi của vấn đề” như nhận xét của LS. Trần Trọng Nghĩa (Đoàn LS
TP.HCM) để LS được tham gia vào quá trình tố tụng ngay từ những thủ tục
đầu tiên, bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người tham gia tố tụng, chủ thể
tham gia TTHS.
Quan
tâm đến quyền tố tụng đặc biệt này, LS. Ngô Ngọc Thủy (ĐLS Hà Nội) nhấn
mạnh: “Đã đến lúc “xới” lên vấn đề về chế định “quyền im lặng” cho
những người bị tạm giữ, tạm giam”.
Mặc
dù ông cũng lưu ý đến nay chưa có một thống kê chính thức về việc chưa
có quy định về “quyền im lặng” là một trong những nguyên nhân dẫn đến
tình trạng oan, sai trong TTHS hay nếu có quy định này thì liệu có chấm
dứt được oan, sai trong TTHS.
Hình minh họa
Còn
TS. Nguyễn Ngọc Anh (Bộ Công an) lại thấy “quyền im lặng” có vẻ không
phù hợp với thực tiễn và văn hóa Việt Nam vì “có đến 9/10 người khi bị
bắt đều lập tức kêu oan, chứ không im lặng”.
Nhưng
từ thực tiễn, nhiều vụ án đã bị chệch hướng, dẫn đến oan, sai do thiếu
sự tham gia của LS từ giai đoạn đầu của quá trình tố tụng, kể từ khi một
người bị bắt tạm giữ, tạm giam. Trong thời gian này, cơ quan điều tra
vẫn tiến hành thẩm vấn, lấy lời khai của đối tượng.
Không
hiếm người bị tạm giam, tạm giữ bắt buộc phải một mình đối diện với cơ
quan điều tra trong khi thiếu hiểu biết về pháp luật. Đến khi có LS thì
“chuyện đã rồi”.
Dù
Bộ luật TTHS quy định LS được tham gia ngay từ giai đoạn điều tra, song
LS. Trương Xuân Tám phản ánh: “Khi cơ quan điều tra “thích” thì mới mời
LS tham gia thẩm vấn thân chủ cho “có lệ”. Rồi đến khi người bị tạm
giam, tạm giữ, bị can đã nhận tội mới tiếp tục mời tham gia”.
Như
vậy, nếu người bị tạm giữ, tạm giam có “quyền im lặng” thì cơ quan điều
tra bắt buộc phải “nhờ cậy” LS tham gia thẩm vấn nếu muốn nhanh chóng
kết thúc hoạt động điều tra một vụ án.
Bên
cạnh đó, ủng hộ một quy định về “quyền im lặng” khi sửa đổi Bộ luật
TTHS 2003, PGS.TS. Trần Văn Độ (TANDTC) nêu quan niệm “quyền im lặng” là
quyền không khai báo khi không có sự tư vấn của LS để tránh “tự mình
buộc tội mình”, gây thiệt hại cho bản thân. Do đó, nếu quy định trong
phạm vi thực tế nhất định có thể đảm bảo quyền bào chữa của bị can, bị
cáo.
Nhiều
quốc gia đã có quy định về “quyền im lặng” trong TTHS, thậm chí như Đức
cho phép đương sự được thực hiện “quyền im lặng” trong suốt quá trình
tố tụng. Tuy nhiên, căn cứ vào điều kiện ở Việt Nam, LS.Trương Trọng
Nghĩa nhận thấy, nếu có “quyền im lặng” từ khi bắt đầu bị điều tra đến
khi có LS thì đã bảo đảm được những gì mà người bị tạm giữ, tạm giam
phát biểu với cơ quan điều tra đều được sự tư vấn và chứng kiến của LS.
Tài
trợ đưa tin trên chuyên mục. Chuyên mục Người đưa tin Luật sư có sự
phối hợp, hợp tác của Công ty dịch vụ tư vấn Ka Long - Phòng 3012 Tầng 3
Toà nhà 71 Nguyễn Chí Thanh - Đống Đa - Hà Nội - hotline: 0903. 255
339 và Công ty Luật Kosy, số 59 Láng Hạ, Ba Đình, Hà Nội, hotline: 0912
232 429. |
Thu Hương (tổng hợp)