Ông TVH là nguyên đơn trong một vụ
tranh chấp đất tại TAND thị xã Thuận An (Bình Dương). Vì bận rộn nên ông
H. ủy quyền cho ông BTL tham gia vụ kiện. Giấy ủy quyền được công chứng
ghi rõ ông L. được toàn quyền thay mặt, nhân danh ông H. tham gia tố
tụng tại TAND các cấp và các cơ quan có thẩm quyền...
Đã ủy quyền, vẫn phải xuất hiện?
Sau đó, khi ông L. làm giấy mời luật sư thì tòa lại
không đồng ý, yêu cầu phải đích thân ông H. mời vì tòa sợ “lỡ ông H.
hổng chịu luật sư mà ông L. mời thì sao”. Ông L. trình bày với tòa rằng
ông được toàn quyền giải quyết vụ án thì đương nhiên là có luôn quyền
mời luật sư. Tòa vẫn không chịu và đưa ra hai hướng giải quyết: Một là
ông H. phải đến tòa viết giấy ưng thuận luật sư trước mặt thẩm phán; hai
là ông H. và ông L. phải cùng nhau đến xã chứng thực việc ủy quyền mời
luật sư.
Thế là ngày 2-5 vừa qua, ông H. phải làm thêm một
giấy ưng thuận với nội dung đồng ý chính luật sư mà người đại diện theo
ủy quyền của ông đã yêu cầu.
Vụ khác, bà T. là nguyên đơn trong một vụ tranh chấp
đất tại TAND huyện Hớn Quản (Bình Phước) và cũng ủy quyền toàn bộ cho
ông Đ. thay mặt mình tham gia tố tụng. Khi ông Đ. đến tòa viết bản tự
khai thì tòa yêu cầu phải chính bà T. viết. Theo tòa, “đã gọi là tự khai
thì đương sự phải tự viết”.
Thế rồi tòa hướng dẫn cho ông Đ. là về bảo bà T. viết
bản tự khai rồi mang đến tòa, không cần ngồi viết ngay tại tòa cũng
được. Dù vậy, để cho chắc ăn, ông Đ. chở luôn bà T. đến tòa. Tòa nhận
bản tự khai và không hỏi gì thêm…
Được ủy quyền tới đâu?
Từ các vụ việc trên, một vấn đề được đặt ra là ở
trường hợp các bên ủy quyền toàn bộ thì người đại diện theo ủy quyền có
quyền tự quyết mọi việc liên quan đến việc giải quyết án, trong đó có cả
chuyện mời luật sư… hay không?
Theo Thẩm phán Lê Hoàng Tấn (TAND TP.HCM), pháp luật
dân sự hiện hành chưa có quy định cụ thể về phạm vi ủy quyền. Về nguyên
tắc, các bên trong hợp đồng ủy quyền tham gia tố tụng dân sự có quyền
thỏa thuận phạm vi ủy quyền với những nội dung khác nhau tùy theo mục
đích mà các bên hướng đến. Tòa và các chủ thể khác không được can thiệp
nguyên tắc tự do thỏa thuận giữa các bên.
Ở hai vụ án trên, Thẩm phán Tấn nhận xét việc các tòa
buộc đương sự phải đích thân làm những việc mà họ đã ủy quyền là chưa
hợp lý. Một khi đã được ủy quyền toàn bộ thì người đại diện theo ủy
quyền có quyền giải quyết mọi vụ việc theo đúng ý chí của đương sự.
Luật sư Huỳnh Tiến Sỹ (Đoàn Luật sư TP.HCM) cũng đồng
tình rằng một khi đương sự đã ủy quyền cho người khác nhân danh mình
tham gia tố tụng và toàn quyền quyết định mọi việc thì tòa không thể
tách những hành vi nhỏ như mời luật sư, viết bản tự khai… ra để bắt buộc
đương sự phải tự làm. Luật sư Sỹ kể trước đây, một tòa quận tại TP.HCM
cũng từng bắt buộc đương sự phải tự đứng ra mời luật sư, sau khi ông có ý
kiến thì tòa này đã thay đổi quan điểm, cho phép người đại diện được
mời luật sư.
Ở một góc nhìn khác, kiểm sát viên Trần Minh Sơn
(VKSND TP.HCM) lại cho rằng vì hiện nay chưa có quy định, hướng dẫn cụ
thể về phạm vi ủy quyền, mặt khác do tính chất phức tạp của hợp đồng ủy
quyền nên trong một số trường hợp, việc tòa chủ động tìm hiểu ý chí của
người ủy quyền là cần thiết. Đây là động thái để tòa thực hiện chức năng
xét xử, giải quyết vụ án. Hơn nữa, sự thận trọng của tòa cũng nhằm để
bảo vệ tốt nhất quyền lợi của người ủy quyền.
Hai dạng ủy quyền trên thực tế
Theo nhiều chuyên gia, hiện nay trong tố tụng dân sự có hai dạng thỏa thuận về ủy quyền giữa các đương sự.
Thứ nhất là các bên thỏa thuận ủy quyền theo dạng liệt kê rõ ràng từng nội dung ủy quyền
trong văn bản. Người đại diện theo ủy quyền chỉ được làm những gì mà
nội dung ủy quyền cho phép. Chẳng hạn, giấy ủy quyền phải ghi rõ là “ông
A được thay mặt tôi kháng cáo bản án sơ thẩm” thì ông A (người đại
diện) mới có quyền này.
Thứ hai là các bên thỏa thuận ủy quyền theo dạng bao quát toàn bộ.
Căn cứ pháp lý là Điều 73 BLTTDS (về người đại diện) không bắt buộc
giấy ủy quyền phải ghi chi ly từng công việc của người đại diện nên chỉ
cần ghi có tính bao quát là đủ. Chẳng hạn ghi “ông A được thay mặt tôi
tham gia tố tụng” thì ông A đương nhiên có đầy đủ các quyền và nghĩa vụ
xuyên suốt trong mọi giai đoạn tố tụng.
Đúng sai tùy trường hợp
Trong vụ án thứ nhất, tòa phải cho người đại diện
theo ủy quyền được mời luật sư. Bởi lẽ khi ông H. ủy quyền cho ông L.
tham gia tố tụng và toàn quyền quyết định trong việc giải quyết vụ án
thì lúc này, ông L. đã có đầy đủ các quyền và nghĩa vụ tố tụng như ông
H., trong đó có cả quyền nhờ luật sư bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho ông
H.
Còn ở vụ án thứ hai, dù bà T. đã ủy quyền cho ông Đ.
tham gia tố tụng nhưng để xác định sự thật khách quan của vụ án thì tòa
có quyền yêu cầu bà T. viết bản tự khai. Điều này có nghĩa một khi bà T.
đã ủy quyền cho ông Đ. tham gia tố tụng cũng không đồng nghĩa với việc
tòa không được triệu tập bà yêu cầu viết bản tự khai, tham gia hòa
giải...
ThS NGUYỄN TRƯƠNG TÍN, giảng viên Trường ĐH Luật TP.HCM
Ủy quyền dạng nào cũng có cái hay, cái dở
Hiện nay, hai dạng
thỏa thuận ủy quyền (liệt kê chi tiết hoặc bao quát) đều hợp pháp bởi về
nguyên tắc, các bên có quyền thỏa thuận trong hợp đồng tất cả những gì
pháp luật không cấm và không trái đạo đức xã hội. Mỗi dạng thỏa thuận ủy
quyền có những đặc điểm riêng. Ví dụ ủy quyền theo dạng bao quát toàn
bộ thì tòa có thể không cần hỏi ý kiến của người ủy quyền nhưng người ủy
quyền sẽ đối mặt với nguy cơ bị xâm phạm quyền lợi nếu người được ủy
quyền “có vấn đề”. Còn ủy quyền theo dạng liệt kê chi tiết thì phạm vi
ủy quyền rõ ràng hơn nhưng nhiều trường hợp, người ủy quyền không biết
phải liệt kê vấn đề gì. Do đó dù đã ủy quyền, họ vẫn phải tốn thời gian,
công sức, tiền bạc để tham gia tố tụng.
Luật sư TRỊNH CÔNG MINH, Đoàn Luật sư TP.HCM |
PHƯƠNG LOAN Theo http://phapluattp.vn/
|