Theo quy định tại Điều 214 Bộ luật Dân sự năm 2005 về sở hữu chung, nhà
của gia đình bạn (được xây dựng bằng nguồn tiền của vợ chồng em trai và
của vợ chồng bạn) được xác định là tài sản chung thuộc sở hữu chung
(hợp nhất) của bốn người gồm: em trai, em dâu và vợ chồng bạn Theo đó,
các chủ sở hữu chung hợp nhất có quyền, nghĩa vụ ngang nhau đối với tài
sản thuộc sở hữu chung.
Điều 164 quy định Quyền sở hữu bao gồm quyền chiếm hữu, quyền sử dụng
và quyền định đoạt tài sản của chủ sở hữu theo quy định của pháp luật.
Liên quan đến quyền chiếm hữu và quyền sử dụng tài sản thuộc sở hữu
chung hợp nhất, pháp luật quy định các chủ sở hữu chung cùng quản lý tài
sản chung theo nguyên tắc nhất trí; có quyền ngang nhau trong việc khai
thác công dụng, hưởng hoa lợi, lợi tức từ tài sản chung (trừ trường hợp
có thỏa thuận khác). Như vậy, vợ chồng em trai và vợ chồng bạn cùng có
quyền sử dụng ngôi nhà để cư trú, làm nơi sinh sống mà không ai có quyền
hạn chế, ngăn cản hoặc đưa ra những điều kiện để áp đặt đối với thành
viên khác.
Về quyền định đoạt ngôi nhà (như bán, tặng cho người khác), Điều 223 Bộ
luật Dân sự quy định việc định đoạt tài sản chung hợp nhất được thực
hiện theo thoả thuận của các chủ sở hữu chung hoặc theo quy định của
pháp luật.
Với quy định này, việc chuyển nhượng ngôi nhà cho người khác phải được
các đồng sở hữu bàn bạc, thống nhất. Cũng tương tự như quyền sử dụng,
không thành viên nào có quyền đơn phương áp đặt điều kiện mua bán cho
các thành viên còn lại.
Pháp luật cũng dự liệu trường hợp một trong các thành viên đồng sở hữu
muốn bán phần quyền sở hữu của mình nên đã quy định: Trường hợp một chủ
sở hữu chung bán phần quyền sở hữu của mình, chủ sở hữu chung khác được
quyền ưu tiên mua. Trong thời hạn ba tháng đối với tài sản chung là bất
động sản, một tháng đối với tài sản chung là động sản, kể từ ngày các
chủ sở hữu chung khác nhận được thông báo về việc bán và các điều kiện
bán mà không có chủ sở hữu chung nào mua thì chủ sở hữu đó được quyền
bán cho người khác.
Trong trường hợp bán phần quyền sở hữu mà có sự vi phạm về quyền ưu
tiên mua thì trong thời hạn ba tháng, kể từ ngày phát hiện có sự vi phạm
về quyền ưu tiên mua, chủ sở hữu chung theo phần trong số các chủ sở
hữu chung có quyền yêu cầu Toà án chuyển sang cho mình quyền và nghĩa vụ
của người mua; bên có lỗi gây thiệt hại phải bồi thường thiệt hại.
Như vậy, với các quy định nêu trên, vợ chồng em trai và vợ chồng bạn
đều có quyền ngang nhau trong việc quản lý, sử dụng và định đoạt ngôi
nhà. Việc sử dụng, định đoạt ngôi nhà phải được các thành viên bàn bạc,
nhất trí, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
Luật sư Vũ Tiến Vinh
Công ty luật Bảo An, Hà Nội
Nguồn: http://vnexpress.net/tin-tuc/phap-luat/tu-van/quyen-loi-khi-chung-tien-xay-nha-3355785-p2.html